Eleştirel Düşünceyle Mümkün

İslam dünyası, yüzyıllardır hizipçi, mezhepçi, etnik karşıtlıkların gölgesinde bilgi ve düşünce evrenini terk ederek, menkıbe, keramet, kehanet, hurafe, hamaset, kadercilik, komploculuk gibi olguları üretiyor. Üretilen bu içerikler, İslami düşünce, kültür, edebiyat, ilahiyat hayatında sıkışmış, konformist çerçeve içinde edilgenliğe mahkûm olmuş bir zihinsel sınırlama yaratıyor. Bu sınırlar aşılamadığı için, sorunlarla yüzleşilemiyor ve sorunlar çözülemiyor.

Bu içsel sınırlamaların bir sonucu olarak, eleştirel düşünce geri plana itilmiş, toplumlar hamaset kültürüyle avunarak düşünsel etkinlikler üretemez hale gelmiştir. İslami düşünce, kültür ve edebiyat, özgürce gelişemeyerek sınırlar içinde sıkışmış bir halde varlığını sürdürüyor.

Hamaset, bireyleri ve toplumu niteliksizleştiriyor, ilkesizleştiriyor ve toplumsal gerçeklikten uzaklaştırıyor. Yönetici sınıfların eleştiriye kapalı olması, toplumları eleştirel düşünce ve ahlaki sorgulamalardan uzaklaştırarak sorunların fark edilememesine ve çözülememesine yol açıyor.

Propagandacıların baskın olduğu toplumlarda, eleştirel düşünürlerin sesleri duyulmuyor ve toplumsal gerçeklikten kopuk bir edebiyat ortamı oluşuyor. İslam toplumlarında siyasi iktidarlar, din, dil, hukuk, tarih ve kültürü kendi çıkarları doğrultusunda şekillendirerek bireysel farkındalığın gelişmesine engel oluyor.

Modern dünyanın değişen dinamikleri karşısında geri kalan İslam dünyası, geçmişteki esneklik ve çoğulculuk anlayışını kaybederek seküler düşünce ve kültürel sömürgecilik etkisi altında zayıflıyor.

İslam toplumları, yerli-milli mufazakarlık, sağcılık ve lümpenlik gibi unsurların etkisiyle İslami bilinci ve bütünlüğü paramparça ediyor. Böyle bir durumda sayısı milyarlarla ifade edilen müslümanlar, birleşemiyor ve 9 milyonluk İsrail’in, Filistinlileri çoluk- çocuk demeden soykırımdan geçirmesine ortak bir tavır da koyamıyorlar. 

Ama insanlık vadesini henüz doldurmamışsa kaybolduğu yerden çıkacaktır.

Kaybolan insanlık, katledilmiş masumların acı çığlıklarıyla birlikte uyanıyor her yeni güne. Zulmün soğuk elleri, sözlerin sükûta sığındığı bir tarih basamağında varlık buluyor. Hunharca öldürülmüş çocuk bedenleri, kötülüğün elle tutulabilir, dokunulabilir bir varlık haline geldiği acı bir gerçeği temsil ediyor.

İyilik ve kötülük arasındaki savaşın sahnesi belirginleşiyor. Kötülerin cesareti artarken, iyilerin kırılganlığına rağmen dimdik ayakta durması gerekiyor. Her birimizin, insanlığın merhemi olma sorumluluğuyla yola çıkma vakti geldi. İnsan olmak, kötülüğün oyunlarına gelmemek ve iyiliği dimdik ayakta tutmak demektir.

Gelinen noktada, insanlık kötülükle yüzleşmeli, vicdanlar tazelenmeli ve kalpler iyilikle sarılmalıdır. Bu karanlık çağın imanlı kalplerle aydınlanması gerekiyor. Belki de her birimiz, "bir kere daha, bir kere daha" diyerek insan olma görevimize sarılmalıyız. Esfel-i safilin karşısında, insanlık adına birleşme ve iyilik adına var olma zamanı geldi.